Handelingsgericht werken in passend onderwijs

INHOUD 3^e druk (uitbreidingen onderstreept)

1 Handelingsgericht werken in de praktijk, ontwikkelingen en achtergronden
1.1 Inleiding
1.2 Handelingsgericht werken: definitie en principes
1.2.1 Ons handelen is doelgericht
1.2.2 De onderwijsbehoeften van de leerlingen staan centraal
1.2.3 De leraar doet ertoe
1.2.4 Het gaat om afstemming en wisselwerking, we gaan uit van transactie in de onderwijsleersituatie
1.2.5 Positieve aspecten zijn van groot belang
1.2.6 We werken constructief samen
1.2.7 De werkwijze is systematisch en transparant
1.3 De ontwikkeling van handelingsgerichte diagnostiek naar handelingsgericht werken
1.3.1 Handelingsgerichte diagnostiek
1.3.2 Handelingsgericht werken voor de interne begeleider
1.3.3 De 1-zorgroute
1.4 Handelingsgericht werken en onderwijskwaliteit
1.5 Handelingsgericht werken en opbrengstgericht werken
1.6 Ecologische pedagogiek
1.6.1 Toepassing in het onderwijs
1.6.2 Gevolgen voor de onderwijspraktijk

2 Passend onderwijs: achtergronden en ontwikkelingen
2.1 Inleiding
2.2 Grondslagen van passend onderwijs
2.2.1 Visie, ethiek en maatschappelijke ontwikkelingen
2.2.2 De Rechten van het Kind
2.3 Geschiedenis van passend onderwijs
2.3.1 Rakkers en Stakkers: van oertijd tot twintigste eeuw
2.3.2 Ontwikkelingen in de tweede helft van de vorige eeuw
2.3.3 Salamanca Statement en passend onderwijs
2.4 Van passend naar inclusief onderwijs

2.4.1 Ontwikkelingen na 2018

2.4.2 Een raamwerk voor schoolontwikkeling en opleidingen

2.5 Inclusie, diversiteit en identiteit

2.6 Passend Onderwijs en handelingsgericht werken
2.6.1 Uitgangspunten en principes
2.6.2 Mensenwerk: positieve grondhouding en competenties
2.6.3 Begrippenkader en standaarden
2.7 Praktijkmodel van Mitchell
2.8 Arrangeren
2.9 Ondersteunende leervormen
2.7.1 Coöperatief leren
2.7.2 Peer-tutor-leren
2.10 Co-teaching
2.11 Tot besluit
2.9.1 Wetenschappelijk onderzoek
2.9.2 Risico’s en barrières

3 Handelingsgericht werken: de cyclus en de praktijk van uitvoering
3.1 Inleiding
3.2 Waarnemen en signaleren
3.2.1 Het gebruik van bronnen
3.2.2 Didactische informatie
3.2.3 Stimulerende en belemmerende factoren
3.3 Begrijpen
3.3.1 Onderwijsbehoeften: algemeen en specifiek
3.3.2 Relatie, competentie en autonomie
3.3.3 Human dynamics
3.3.4 Groepsoverzichten
3.4 Plannen
3.4.1 Clusteren van leerlingen
3.4.2 Opstellen van het groepsplan
3.4.3 Week- en dagprogramma’s
3.5 Realiseren: uitvoeren van het groepsplan
3.5.1 Klassenmanagement
3.5.2 Didactische vaardigheden
3.5.3 Zelfstandig werken
3.6 De cyclus binnen de school
3.6.1 Tips voor interne begeleiders en de ondersteuningsstructuur op de school
3.6.2 Individuele handelingsplanning
3.6.3 Effectieve leerlingbespreking

4 Taak en taal van de leraar als pedagoog
4.1 Inleiding
4.2 De taak van de leraar als pedagoog
4.3 De taal van de leraar als pedagoog
4.3.1 Pedagogisch denken en handelen
4.3.2 Denken vanuit wat de leerling nodig heeft
4.4 Pedagogiek binnen het onderwijs
4.5 Pedagogisch rapporteren
4.6 De kracht van taal
4.6.1 Gebruik maken van de kracht van taal
4.6.2 De kracht van taal in oudercommunicatie

4.6.3 De kracht van een goed gesprek
4.6.4 De kracht van taal: de leerling als mederegisseur
4.6.5 Voorbeelden van het betrekken van leerlingen bij hun leerproces
4.7 De kracht van herkaderen
4.7.1 Effecten
4.7.2 Voorbeelden van herkaderen

5 Handelingsgericht werken binnen de domeinen leren en gedrag
5.1 Inleiding
5.2 Onderwijsbehoeften binnen de domeinen leren en gedrag: twee benen om op te staan
5.3 Gedragsproblemen en verantwoordelijkheid voor de oplossing
5.4 De leraar en gedragsproblemen
5.5 Voorkomen van probleemgedrag begint bij beeldvorming
5.6 Kwaliteit van het pedagogisch klimaat en pedagogisch handelen
5.7 Schoolbreed aandacht voor gedrag
5.8 Verzamelen van gegevens over gedrag
5.9 Brede programma’s rond gedrag
5.10 Succesindicatoren programma’s voor sociaal leren

6 Handelingsgericht werken en schoolontwikkeling
6.1 Inleiding 184

6.2 Verandermanagement
6.2.1 Veranderbereidheid en weerstanden
6.2.2 Handelingsgericht werken als traject: organiseren en veranderen
6.2.3 Projectmanagement
6.2.4 Succesvol veranderen?
6.3 Het model van Knoster
6.4 Veranderstijlen: de vijf kleuren van De Caluwé en Vermaak
6.4.1 Geeldenken
6.4.2 Blauwdenken
6.4.3 Rooddenken
6.4.4 Groendenken
6.4.5 Witdenken
6.5 Implementatie
6.6 Borging

7 Handelingsgericht werken en eisen vanuit de omgeving
7.1 Inleiding
7.2 De kinderen
7.2.1 Goed onderwijs: tips van kinderen
7.2.2 Tips van kinderen met een handicap of beperking
7.2.3 Passend onderwijs en tips van kinderen
7.3 Advies van ouders
7.4 De Onderwijsinspectie en handelingsgericht werken
7.5 Het Hattie-rapport en handelingsgericht werken
7.5.1 De leraar doet er daadwerkelijk toe
7.5.2 Ouders en kinderen
7.5.3 De aanbevelingen en ‘rampen’ volgens Hattie

8 Hulpmiddelen
8.1 Inleiding
8.2 Beschrijving van de hulpmiddelen

Deel A Handelingsgericht werken in passend onderwijs
A.1 Intake groeidocument handelingsgericht werken
A.2 Overzichtslijst onderwijsbehoeften
A.3 Prioritering onderwijsbehoeften
A.4 Overzichtslijst onderwijsbehoeften technisch lezen en spelling
A.5 Interventiekader HGW voor individuele leerling
A.6 Formulier Gesprekspunten leerlingbespreking
A.7 Werkblad Goodness-of-fit
A.8 Checklist HGW klassenconsultaties of observaties
A.9 Kijkwijzer Groepsbezoek HGW
A.10 Kindplan
A.11 Groepsplan 1-8
A.12 Groepsoverzicht
A.13 Groepsplan SECO en Werkhouding
A.14 Aanmeldingsformulier leerlingbespreking Werkhouding
A.15 Aanmeldingsformulier leerlingbespreking Leren / cognitieve ontwikkeling
A.16 Aanmeldingsformulier leerlingbespreking gedrag / sociale en emotionele ontwikkeling
A.17 Werkblad Waarneming SECO en Werkhouding
A.18 Verzamellijst Informatie bij fase ‘Waarnemen’ stap 1
A.19 Snelle scan Beeldvorming gedrag
A.20 Brede scan Beeldvorming gedrag
A.21 Checklist Relatie leren en gedrag voor observaties van de taak-/Werkhouding
A.22 Tien tips voor leraren om met hun leerlingen te praten na terreuraanslagen
A.23 Vragenlijst Zelfdeterminatietheorie motivatieschaal
A.24 Human Dynamics typen leerlingen en hun onderwijsbehoeften
A.25 Gedragsanalysemodel-ASE individuele leerling
A.26 Gedragsfunctieanalyse-GFA

Deel B De leraar en passend onderwijs
B.1 Gedragsmatrix (met twee ingevulde voorbeelden)
B.2 Kijkwijzer Ecologie van de leerling
B.3 Aandachtspunten Interventies basaal pedagogisch handelen
B.4 Aandachtspunten Een goed begin van het nieuwe schooljaar
B.5 Aandachtspunten Regels en afspraken
B.6 Aandachtspunten en richtlijnen Straffen en belonen
B.7 Kijkwijzer Directe Instructie Model (DIM)
B.8 Checklist Leerkrachtvaardigheden
B.9 Dagelijkse GedragsRapportage (DGR)
B.10 Interventies typen Gedragsproblemen
B.11 Overzicht beïnvloedbare en moeilijk te beïnvloeden factoren
B.12 Observatieformulier Positief Gedrag
B.13 Ontwikkeling van leerling met beperking volgen
B.14 Checklist sociaal en emotioneel leren

B.15 Formuleren ondersteuningsbehoefte leraar

Deel C Passend onderwijs op de school
C.1 Aandachtspunten Communiceren met ouders
C.2 Competenties van de (interne) begeleider voor invoering van 1-zorgroute
C.3 Competenties van de leraar voor de uitvoering van 1-zorgroute
C.4 Format Teambespreking uitgangspunten HGW
C.5 Jaarrooster Zorg School 242 C.6 Matrix HGW Schoolontwikkeling
C.7 Matrix arrangement beschrijving
C.8 RACSIT arrangement matrix

C.9 Checklist Argumentatie handhaving of verwijzing leerling

Literatuur en andere bronnen

Register